Sentetik gübrelerin kullanılmasının yaygınlaşması, çiftçilerin yıllardır uyguladığı ekim nöbeti, karışık ekim, bitkisel ve hayvansal gübrenin toprağa kazandırılması gibi uygulamalardan vazgeçmelerine neden oldu. Sentetik gübrelerin her an ulaşılabilir olması sonucunda, tek tip/monokültür tarım yaygınlaştı. Bu uygulamalar, toprağın sıkışmasına, aşınmasına, erozyona uğramasına ve organik maddece yoksunlaşmasına yol açtı.

Sentetik gübrelerle sağlanan minerallerin çoğu, organik tarımda kullanılan organik gübreler, hayvan gübreleri, kompost ve yeşil gübreden sağlanan minerallerden çok daha hızlı biçimde, üstelik bitkiler onlardan henüz fayda sağlamadan, yeraltı sularına karışıyor. Bunlar, yeraltı sularını kirletiyor, içme sularına karışıyor, derelere ve göllere taşınarak ötrofikasyona yol açıyor. Su ekosisteminde besinin büyük oranda çoğalmasıyla bitkilerin aşırı şekilde artmasına neden olan ötrofikasyon, sudaki çözünmüş oksijen miktarını azaltarak, canlıların ölümüne neden olabiliyor. Danimarka’da 1980’li yıllarda, yeraltı sularında tehlikeli boyutlarda nitrat düzeylerine rastlanmasının başlıca nedeni çiftlik gübreleri ve sentetik gübrelerin yanlış kullanılmasıydı.

Tubingen Üniversitesi verilerine göre Danimarka’da içme suyunda 1940’lı yıllarda litrede 3-4 mg olan nitrat seviyesi, 1980-85 yıllarında litrede 13 mg seviyesine ulaşmıştı. Bu durum, Danimarka’da organik üretim ve tüketimin hızla artmasında rol oynadı. Bitkilerin yapısında doğal olarak bulunan nitrat tek başına toksik olmasa da, bazı durumlarda hayvanlarda kansere yol açan nitrit ve nitrozaminlere dönüşebiliyor.

Sentetik gübreler sebzelerdeki nitrat oranlarını da artırıyor. Böylece sadece su değil, gıda yoluyla da nitratın etkilerine maruz kalınıyor.

Organik bitkisel üretimde kullanılan hayvan gübresi miktarı yılda, hektar başına 170 kg azotu geçemiyor. Bu nedenle araştırmalar organik gıdalardaki nitrat seviyelerinin konvansiyonel olanlara göre çok daha düşük olduğunu gösteriyor. Yayımlanmış 77 çalışmadan elde edilen veriler, yeşil gübre olarak kullanılan baklagillerin, sentetik azotlu gübrelerin tamamının yerine -besin üretiminde bir kayba neden olmadan- biyolojik olarak sabitlenmiş azot üretebileceğini ortaya koyuyor. Öte yandan konvansiyonel tarımda kullanılan fosfor da sınırlı bir doğal kaynak ve bu şekilde kullanılırsa yaklaşık 100 yıllık rezervin kaldığı tahmin ediliyor…

Makale National Geographic Türkiye tarafından Mart 2013’te yayımlanan “101 Organik Ürün Rehberi”nden derlenmiştir.

Tamamını okumak için tıklayınız.

Referanslar

Kapak Görseli